Koło Macierzy Polskiej w Guberni Kaliskiej - Malanów

Polska Macierz Szkolna – organizacja kulturalno-oświatowa założona na terenie Królestwa Polskiego w 1906 r. na mocy reskryptu carskiego z 14 października 1905 r. zezwalającego na zakładanie prywatnych szkół z polskim językiem wykładowym - jednak bez praw publicznych - przez Józefa Świątkowskiego, Henryka Sienkiewicza, Antoniego Osuchowskiego i Mieczysława Brzezińskiego.

Celem organizacji było krzewienie i popieranie oświaty w duchu chrześcijańskim i narodowym poprzez zakładanie i prowadzenie instytucji wychowawczo-oświatowych; ochronek, szkół powszechnych, seminariów nauczycielskich, szkół średnich i szkół wyższych, organizowanie czytelni, bibliotek, uniwersytetów ludowych, urządzania odczytów, wykładów, pogadanek, przedstawień publicznych, wydawania i rozpowszechniania książek.

Legalna działalność trwała niespełna rok, bowiem w 1907 r. władze rosyjskie zdelegalizowały PMS, która odtąd prowadziła swe prace w konspiracji, aż do 1916 r., kiedy to niemieckie władze okupacyjne oficjalnie zezwoliły na jej reaktywację i zatwierdziły statut. 3 maja 1918 r., w całej Polsce, odbyły się zorganizowane przez Straż Kresową i Polską Macierz Szkolną manifestacje, jako zbiorowy protest społeczeństwa przeciw układom brzeskim (z lutego 1918 r.), przekazującym Chełmszczyznę i Podlasie Ukrainie. Były to: dni zbiorowej odpowiedzi na układy brzeskie. Np. w Chełmie wzięło udział 30 tys. manifestantów. Nieliczni w tym mieście Ukraińcy nie próbowali protestować. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. stowarzyszenie to rozszerzyło swój zasięg na Śląsk Cieszyński i województwa północno-wschodnie, gdzie działało szczególnie intensywnie.

Opracował E. Żebruń

Koła Macierzy Polskiej w Guberni Kaliskiej Malanów (pow. turecki )

Prezes A. Kokczyński,

Wice-prezes J. Krysztop(f)orski,

Sekretarz J. Kokczyńska,

Skarbnik ks. A. Keller,

Członkowie: M. Szykorowa i J. Popielski.

                                                      

(Kalendarz na Szkołę Rzemiosł w Kaliszu, 1907 r. s.67)