Historia Gminnej Biblioteki Publicznej w Malanowie
Historia biblioteki publicznej w Malanowie sięga 1948 r. Jak większość bibliotek powszechnych w Polsce została utworzona na mocy Dekretu z dnia 17 kwietnia 1946 r. o bibliotekach i opiece nad zbiorami.
Do dnia dzisiejszego nie zachowały się żadne dokumenty, które pozwoliłyby w sposób jednoznaczny określić dokładną datę powstania tej placówki. Za najbardziej wiarygodną metodę należy więc uznać pierwsze wpisy do księgi inwentarzowej, a te datują się na dzień 28 grudnia 1948 r. Z zapisu w księgach wynika, że księgozbiór Gromadzkiej Biblioteki Publicznej liczył początkowo ok. 500 wol. Datę tę potwierdza karta rejestracyjna biblioteki z 1966 r. Dowiadujemy się z niej również, że księgozbiór wczesnej biblioteki liczył 4617 wol., a zarejestrowanych było 829 czytelników. Przy bibliotece funkcjonowało 10 punktów bibliotecznych zlokalizowanych w okolicznych wsiach. Filia biblioteczna w Dziadowicach, która powstała w 1954 roku liczyła w 1966 r. 2437 woluminów, a korzystało z niej 416 czytelników. Przy filii funkcjonowało 5 punktów bibliotecznych.
Podobne trudności, również z powodu braku dokumentów, napotyka się przy próbie ustalenia pracowników biblioteki w początkowym okresie jej działalności. W tym wypadku jedyną wiarygodną metodą okazały się wywiady przeprowadzone z żyjącymi jeszcze pracownikami oraz ze starszymi czytelnikami. Według ich przekazu ustalano, że pierwszym pracownikiem – od powstania biblioteki do grudnia 1949 r. – była Wanda Owczarek, która pracowała w wymiarze pół etatu. W tym czasie skromne zbiory mieściły się w wydzielonym pomieszczeniu urzędu gminy. Kolejnym pracownikiem, już na cały etat, został Józef Gołdyka, który pracował dwa lata. Po nim, w latach 1951-1953 bibliotekę prowadziła Jadwiga Mikołajczyk. W kwietniu 1953 roku ponownie pracę w bibliotece podjął Józef Gołdyka i pracował do końca 1957 roku. W latach 1958-60 funkcję bibliotekarza pełniła Zofia Kozińska.
W początkowych latach działalności biblioteka często zmieniała swoją siedzibę i mieściła się kolejno: w dawnej remizie strażackiej obok kościoła, w dworku po dziedzicu Doruchowskim, w którym funkcjonowała również szkoła podstawowa, w siedzibie dawnej poczty. W 1958 roku została przeniesiona do sąsiadującego z przedszkolem pomieszczenia w świetlicy wiejskiej, która znajdowała się na miejscu sklepu GOLDI p. Miszczaków. We wszystkich wspomnianych siedzibach zbyt mała powierzchnia utrudniała prawidłowe rozmieszczenie zbiorów i ograniczała prowadzenie pracy kulturalno-oświatowej.
Z dniem 1 stycznia 1961 roku z pracy w bibliotece zrezygnowała Zofia Kozińska, a jej miejsce zajęła Janina Filipowicz. Z przeprowadzonej inwentury zdawczo-odbiorczej wynika, że księgozbiór w tym czasie liczył 6785 woluminów.
Przełomową datą w dziejach funkcjonowania malanowskiej biblioteki był październik 1963 roku. W tym czasie oddano do użytku Gromadzki Ośrodek Kulturalno-Oświatowy, w którym zlokalizowano bibliotekę. Warunki lokalowe poprawiły się zdecydowanie, przede wszystkim zwiększyła się powierzchnia lokalu z 27,5 m2 do 40 m2. Pozwoliło to zorganizować czytelnię z 16 miejscami i rozwinąć działalność kulturalno-oświatową. Janina Filipowicz pracowała w bibliotece do września 1988 r. Od października tego roku pracę rozpoczęła Małgorzata Przygońska, a od maja 1989 r. bibliotece został przydzielony dodatkowy etat i kierownictwo objęła Wanda Mozio. Drugi etat w sposób znaczący wpłynął na działalność biblioteki. Wydłużone zostały godziny otwarcia, biblioteka zaczęła funkcjonować w systemie dwuzmianowym, co pozwoliło na dostępność dla czytelników w godz. od 7.30 do 18.00. Wydłużenie godzin pracy miało duży wpływ na jej efektywność, wzrosła liczba czytelników i wypożyczeń, zaczęła rozwijać się działalność kulturalno-oświatowa. W latach 90-tych czytelnicy biblioteki odnosili szereg sukcesów w wojewódzkich konkursach czytelniczych organizowanych przez Wojewódzką Bibliotekę Publiczną w Koninie.
Kolejną znaczącą i przełomową datą w dziejach biblioteki był dzień 8 sierpnia 1995 roku, kiedy to dzięki przychylnej decyzji ówczesnego wójta Bogumiła Stawickiego oraz Zarządu Gminy Malanów do użytku oddany został wyremontowany i powiększony lokal. Po remoncie przylegającego do biblioteki pomieszczenia klubowego zorganizowano tam czytelnię z księgozbiorem podręcznym. Powierzchnia lokalu z 40 m2 zwiększyła się do 71 m2. Remont przeprowadzony został przez pracowników interwencyjnych zatrudnionych w Urzędzie Gminy w Malanowie, ale w prace te włączyły się również bibliotekarki i ich rodziny. Decyzja o remoncie i powiększeniu biblioteki nie była łatwa dla ówczesnych władz gminnych ponieważ kilku radnych było przeciwnych adaptacji pomieszczenia klubowego na cele biblioteczne, o czym dowiadujemy się z kroniki bibliotecznej. Zmiana warunków lokalowych pozwoliła na funkcjonalne i dogodne dla czytelników rozmieszczenie zbiorów bibliotecznych. Umożliwiła dostęp do księgozbioru podręcznego na miejscu w czytelni. Na przełomie lat dziewięćdziesiątych i dwutysięcznych była to bardzo popularna forma korzystania ze zbiorów podręcznych ponieważ nie były one wypożyczane na zewnątrz, a Internet nie był zjawiskiem powszechnym. Dużym udogodnieniem dla użytkowników naszej biblioteki było świadczenie usług kserograficznych, dzięki zakupionej w 2001 r. kserokopiarce. Ze statystyk bibliotecznych wynika, że w tym okresie z czytelni bibliotecznej rocznie korzystało ponad 1000 użytkowników. Byli to głównie uczniowie szkół średnich, osoby uzupełniające wyksztalcenie w systemie wieczorowym oraz studenci szkół zaocznych, którzy poszukiwali różnego rodzaju informacji głównie z literatury, historii, geografii, biologii czy ekonomii. Lepsze warunki lokalowe przyczyniły się do rozszerzenia działalności kulturalno-oświatowej, która mogła być realizowana w czytelni biblioteki. Corocznie organizowano Dzień Babci, Dzień Matki, inscenizacje baśni, przygotowywano również programy artystyczne z okazji Dnia Seniora czy jubileuszu par małżeńskich. Podjęto systematyczną współpracę z przedszkolem i szkołami podstawowymi, w ramach której organizowano konkursy gminne i prowadzono lekcje biblioteczne.
W roku 1999 biblioteka została przekształcona z placówki państwowej, zarządzanej w sposób centralny w placówkę samorządową, wpisaną do rejestru instytucji kultury, zarządzaną przez dyrektora. Od tego roku biblioteka posiada własną księgowość, która początkowo prowadziło biuro rachunkowe z Turku, a od roku 2005 główna księgowa zatrudniona na umowę o pracę.
Z dniem 1 stycznia 2004 roku na emeryturę odeszła Wanda Mozio, stanowisko dyrektora objęła Małgorzata Przygońska, a na drugim etacie bibliotekarza pracę rozpoczął Eugeniusz Żebruń, który pracował do 25.08.2014 roku. W tym okresie biblioteka została skomputeryzowana, w 2004 roku w ramach programu IKONKA otrzymała sprzęt komputerowy wraz z oprogramowaniem. Uruchomiono 3 stanowiska komputerowe wyposażone w system operacyjny, pakiet biurowy, program antywirusowy i połączenie z Internetem bezpłatnym dla mieszkańców gminy. W tym czasie zakupiono też biblioteczny program komputerowy SOWA, w którym zaczęto opracowywać zbiory biblioteczne. W styczniu 2008 roku biblioteka w Malanowie jako druga w powiecie uruchomiła zautomatyzowane udostępnianie zbiorów. Dla użytkowników został też uruchomiony katalog on-line, dający możliwość przeszukiwania zasobów bibliotecznych, a z czasem dostęp do wolnych lektur oraz możliwość zdalnego zamawiania i rezerwowania zbiorów.
Od 1.03 do 31.08.2014 r., na stanowisku bibliotekarza zatrudniona zostaje Teresa Klimt, a następnie pracę podejmuje Joanna Adamczyk, która odchodzi 31.08.2018 roku. Od 1.09.2018 roku do chwili obecnej na stanowisku bibliotekarza pracuje Anna Sobczak.
Duży wpływ na funkcjonowanie biblioteki miał fakt powstania w kwietniu 2006 r., Gminnego Centrum Kultury i Sportu, którego kierowanie powierzono Małgorzacie Przygońskiej pełniącej jednocześni funkcję dyrektora biblioteki. Na wielu polach działalność tych instytucji zazębiała się, a wiele z wydarzeń artystycznych organizowanych było wspólnie przez te instytucje. Przeszkodą w funkcjonowaniu obu instytucji były złe warunki lokalowe. Czytelnia biblioteki pełniła funkcję biura dla dyrektora, głównej księgowej i części pracowników. GCKiS nie dysponowało początkowo salą dydaktyczną, ani widowiskową. Działalność prowadzona była w wynajmowanych pomieszczeniach: w sali sportowej SP w Malanowie i lokalu p. Dopieralskich przy ul. Tureckiej, z którego często korzystała też biblioteka organizując konkursy czy inne wydarzenia. Sytuacja lokalowa uległa zmianie w 2013 r. kiedy to decyzją ówczesnego wójta Gerarda Krzeszewskiego Centrum Kultury i Sztuki (wcześniej GCKiS) otrzymało w użytkowanie wyremontowane pomieszczenia remizy OSP. Pozwoliło to na organizacje wydarzeń adresowanych do większej liczby uczestników i wpłynęło na rozwój działalności w obu instytucjach.
Od 1995 r. w siedzibie biblioteki warunki lokalowe zmieniły się w niewielkim stopniu: w 1999 r. dokonano wymiany okien i instalacji elektrycznej dzięki której można było zastąpić przestarzałe piece akumulacyjne energooszczędnymi grzejnikami elektrycznymi zapewniającymi uzyskanie odpowiedniej temperatury. W 2006 r. pomieszczenia biblioteczne podłączono do sieci CO założonej w budynku OSP. Lokal nadal jednak nie spełniał wymogów działalności bibliotecznej. Zbyt mała powierzchnia uniemożliwiała odpowiednie rozłożenia zbiorów bibliotecznych. Wysokie regały uniemożliwiały dzieciom dostęp do całości zbiorów, a lokalizacja na piętrze utrudniała dostęp osobom starszym i niepełnosprawnym. Pomimo usilnych starań dyrektora i aprobaty ze strony władz samorządowych dopiero w 2019 r. dzięki przychylności władz samorządowych na czele z wójtem Ireneuszem Augustyniakiem, przewodniczącym Rady Gminy Karolem Płóciennikiem i skarbnikiem Marzanną Szczap oraz przy wsparciu pracowników Referatu Inwestycji i Gospodarki Przestrzennej, którym kierowała Marzena Kornacka, udało się wyremontować lokal na potrzeby naszej książnicy. Od 2 stycznia biblioteka funkcjonuje w nowej przestrzeni lokalowej, a co najistotniejsze na parterze lokalu przystosowanym dla osób z niepełnosprawnościami. Zwiększyła się też powierzchnia lokalu z 70 do 122 m2 plus pomieszczenia socjalne, korytarze i toalety. Większa powierzchnia użytkowa dała możliwość prawidłowego rozłożenia zbiorów bibliotecznych umożliwiających czytelnikom łatwy do nich dostęp. Wydzielone zostało pomieszczenie z księgozbiorem dla dzieci. Do dyspozycji biblioteki przydzielono salę dydaktyczną, z której będą korzystały także zespoły wokalne. Lokal zyskał nowe meble i wyposażenie biblioteczne.
Pomimo okresowego utrudnienia dostępu do biblioteki w związku z pracami remontowymi oraz przeprowadzonym skontrum, czyli inwenturą księgozbioru, wyniki czytelnicze przedstawiają się bardzo dobrze. W 2019 roku bibliotekę w Malanowie odwiedziło 10981 czytelników, zarejestrowano 825 nowych, którzy wypożyczyli na zewnątrz 15 442 książki. Zakupiono 719 woluminów, a jako dary pozyskano 53 woluminy.
Bardzo istotnym dla funkcjonowania biblioteki był fakt kiedy to z dniem 1 stycznia 2017 r. na mocy uchwały Rady Gminy w Malanowie została ona połączona z Centrum Kultury w jedną instytucję o nazwie Centrum Kultury i Biblioteka Publiczna w Malanowie. Statutowym celem CKiBP jest wielokierunkowa działalność w dziedzinie rozwoju i upowszechniania kultury oraz rozwoju i zaspokajania potrzeb czytelniczych i informacyjnych mieszkańców gminy Malanów. Na czele połączonych instytucji staje Małgorzata Przygońska. Na dzień dzisiejszy w CKiBP w Malanowie zatrudnione są 4 osoby w pełnym wymiarze godzin pracy oraz 2 osoby w niepełnym wymiarze czasu pracy.
Filia Dziadowice
W 1954 r. dokonano reorganizacji podziału administracyjnego wsi, w wyniku którego gminy zastąpiono gromadami. W myśl hasła biblioteka w każdej gromadzie w Dziadowicach utworzona została w 1956 roku Gromadzka Biblioteka Publiczna, która po kolejnej reorganizacji podziału administracyjnego w 1975 r. została przekształcona w filię Gminnej Biblioteki Publicznej w Malanowie. W latach 1956 - 1962 biblioteka mieściła się w lokalu Gromadzkiej Rady Narodowej, a w latach 1962 - 2002 w prywatnych lokalach mieszkańców Dziadowic lub pracowników. Od 2002 roku biblioteka ma siedzibę w lokalu gminnym przy Szkole Podstawowej. W 2016 r. decyzją władz samorządowych pomieszczenie biblioteczne zostało przeznaczone na szatnię dla przedszkola, a filia przeniesiona do mniejszego lokalu o pow. 7 m2
Pracownicy filii bibliotecznej:
-Zenon Toporkiewicz -1956 r.
-Krystyna Molka –1957-1962
-Krystyna Marcinkowska -1962-1963
-Bolesława Stelmaszak (Borowska) –1963-1969
-Stanisława Kałużna-1969-2002
-Joanna Adamczyk-2003-2004
-Aleksandra Antczak– 2004-2008
-Joanna Adamczyk - 2008-2011
Od stycznia 2012 r. filia biblioteczna nie posiada etatowego pracownika, obsługiwana jest przez pracowników biblioteki głównej.
M. Przygońska
Zdjęcia pochodzą ze zbiorów CKiBP w Malanowie i UG Malanów
